Chỉ trong chưa đầy ba năm, giá pin lithium-ion đã giảm mạnh từ hơn 300 xuống dưới 115 USD/kWh (BloombergNEF, 2024), trong khi công nghệ pin cũng tái định hình: LFP rẻ và an toàn dần thay thế NMC; các tập đoàn Trung Quốc mở rộng sản xuất ra ngoài biên giới; và thị trường tái chế pin trở thành mặt trận chiến lược mới.
Trong làn sóng ấy, Việt Nam nổi lên như điểm đến tiềm năng nhờ lợi thế địa chính trị, chi phí nhân công cạnh tranh và nhu cầu điện hóa tăng mạnh. Các doanh nghiệp nội địa, vốn chỉ nhập khẩu, nay đang có cơ hội tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị.
Giá pin lithium giảm sâu – Cơ hội hay báo động giả?
Sau giai đoạn tăng giá kỷ lục 2021–2022, thị trường pin lithium đang trải qua đợt điều chỉnh sâu nhất trong lịch sử. Theo BloombergNEF (12/2024), giá trung bình pin lithium-ion đã giảm 20% chỉ trong một năm, xuống còn 115 USD/kWh – thấp hơn cả thời điểm trước đại dịch.
Theo nhận định của Yayoi Sekine – Giám đốc lưu trữ năng lượng tại BloombergNEF, phân khúc pin LFP ghi nhận mức giá bán buôn dưới 80 USD/kWh, mở ra khả năng phổ cập điện hóa công nghiệp.
Dư cung – tác nhân kích nổ thị trường
Nguyên nhân chính của đợt giảm giá mạnh lần này không đến từ khủng hoảng cầu, mà từ sự bùng nổ công suất sản xuất tại Trung Quốc. Các nhà sản xuất như CATL, BYD, EVE và Gotion đã đầu tư quy mô khổng lồ vào chuỗi tinh luyện, chế tạo cell và lắp ráp module. Theo IEA (2024), Trung Quốc hiện nắm tới 80% công suất sản xuất tế bào pin toàn cầu, khiến giá thành giảm mạnh nhờ hiệu ứng quy mô.
Tuy nhiên, việc dư cung xảy ra trong bối cảnh ngành xe điện ở Mỹ và châu Âu tăng trưởng chậm hơn kỳ vọng (do lạm phát và chính sách thuế chưa rõ ràng) đã tạo nên sự mất cân đối nghiêm trọng giữa cung và cầu – đặc biệt là trong quý II/2024.
“Đây không phải là sự sụp đổ thị trường, mà là quá trình điều chỉnh cần thiết trước khi bước vào một chu kỳ tăng trưởng bền vững hơn. Các doanh nghiệp nào tối ưu được chuỗi giá trị sẽ tận dụng được thời điểm vàng này.”
– Trích báo cáo Lithium Market Outlook 2025, Acuity Knowledge Partners
Công nghệ thay đổi cuộc chơi – LFP trở lại và sự rút lui của cobalt
Nếu như năm 2020, giới công nghệ vẫn còn mải mê tranh cãi giữa các hệ pin cao cấp như NMC (Nickel Manganese Cobalt) và NCA (Nickel Cobalt Aluminum) về mật độ năng lượng, thì đến năm 2025, một cái tên tưởng như “cũ kỹ” đã bất ngờ trở lại và trở thành tâm điểm của toàn thị trường: LFP – Lithium Iron Phosphate.
Theo thống kê từ International Energy Agency (IEA, 2024), LFP đã chiếm hơn 47% tổng công suất sản xuất pin EV toàn cầu, vượt qua cả NMC và các biến thể cao cấp khác. Điều gì tạo nên cú lội ngược dòng này?
- Cell pin LFP hiện có chi phí chỉ từ 60–80 USD/kWh, rẻ hơn từ 25–35% so với NMC.
- LFP có cấu trúc tinh thể ổn định hơn, ít nguy cơ cháy nổ hơn khi chịu nhiệt cao hoặc va chạm vật lý.
- LFP có thể đạt >3.000 chu kỳ sạc xả trong điều kiện tiêu chuẩn, thậm chí trên 6.000 chu kỳ nếu quản lý nhiệt tốt..
- Không chứa cobalt – một vật liệu có nguồn gốc tranh cãi do khai thác kém nhân đạo tại Congo và giá biến động lớn.
“Pin LFP mang đến một lựa chọn thực dụng hơn cho các nhà sản xuất xe điện và doanh nghiệp lưu trữ năng lượng. Tăng trưởng của LFP không phải là ‘xu hướng nhất thời’ mà là điều tất yếu về kinh tế học sản xuất.”
Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu: Từ nhập khẩu đến chủ động tham gia sản xuất
Trong bối cảnh thị trường pin lithium toàn cầu dịch chuyển mạnh về phía Đông Nam Á, Việt Nam nổi lên như một “trạm trung chuyển công nghệ” tiềm năng, không chỉ ở vai trò tiêu thụ mà còn bắt đầu tham gia vào chuỗi sản xuất.
Trong làn sóng này, một số doanh nghiệp Việt như TFV Industries đã bắt đầu vươn lên với vai trò chủ động, không chỉ nhập khẩu pin thành phẩm mà còn tự đóng gói pack, thiết kế retrofit, quản lý BMS, và đặc biệt là xây dựng hệ sinh thái ứng dụng cụ thể theo ngành nghề.
