Xe điện, thực ra đã tồn tại ở New York vào những năm 1800 và sau đó biến mất khỏi dòng chảy lịch sử
Vào cuối thế kỷ 19, thành phố New York đối mặt với một vấn đề nghiêm trọng: các con phố chật kín ngựa, với số lượng lên tới 150.000 con, mỗi ngày thải ra hàng tấn chất thải, gây ô nhiễm và khó khăn cho việc xử lý. Trong hoàn đó, sự xuất hiện của xe taxi điện đã mang lại hy vọng về một giải pháp giao thông sạch hơn, hiện đại hơn. Ngày 27/3/1897, dịch vụ taxi cơ giới đầu tiên của New York chính thức ra mắt, và điều đặc biệt là những chiếc taxi này không chạy bằng xăng mà hoàn toàn bằng điện.
Hai nhà khoa học Pedro Salom và Henry G. Morris là những người tiên phong đứng sau mẫu xe điện Electrobat. Chiếc xe này sử dụng động cơ điện, pin chì và có thể đạt vận tốc tối đa khoảng 32 km/h, quãng đường di chuyển lên tới 40 km cho mỗi lần sạc đầy. Electrobat vận hành êm ái, sạch sẽ, không gây tiếng ồn hay khói bụi như xe xăng thời đó, đồng thời rất dễ khởi động chỉ với một công tắc. Để tối ưu hóa hoạt động, công ty còn xây dựng hệ thống thay pin nhanh chỉ mất khoảng ba phút, giúp xe luôn sẵn sàng phục vụ khách hàng.
Dịch vụ taxi điện nhanh chóng được giới thượng lưu ưa chuộng và phát triển mạnh mẽ. Đội xe tăng từ vài chục chiếc năm 1897 lên hơn 100 chiếc vào năm 1899. Công ty Electric Vehicle Company, dưới sự hậu thuẫn của nhà tài chính William Whitney, đã mở rộng hoạt động ra nhiều thành phố lớn như Philadelphia, Chicago, Boston và trở thành nhà sản xuất ô tô lớn nhất nước Mỹ thời bấy giờ.
Tuy nhiên, sự phát triển quá nhanh cùng quản lý yếu kém ở các chi nhánh ngoài New York đã khiến công ty rơi vào khủng hoảng. Những vụ bê bối tài chính, đặc biệt là việc bị phát hiện gian lận vay vốn, đã làm sụp đổ niềm tin của nhà đầu tư. Vụ hỏa hoạn lớn cùng cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1907 đã giáng đòn chí mạng, khiến đội xe taxi điện dần biến mất khỏi New York. Cùng thời điểm, taxi chạy xăng xuất hiện, nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường nhờ giá thành rẻ, tiện lợi và dễ bảo trì hơn. Đến thập niên 1920, xe điện hoàn toàn bị thay thế bởi xe xăng.
Sự thất bại của taxi điện ở New York không xuất phát từ công nghệ hay ý tưởng, mà chủ yếu do yếu tố quản trị và biến động tài chính. Tuy nhiên, lịch sử đã chứng minh xe điện không phải là phát minh “sinh sau đẻ muộn” mà từng là biểu tượng của sự tiến bộ. Đến năm 2022, taxi điện lại xuất hiện trên đường phố New York, đánh dấu sự trở lại mạnh mẽ của “chiếc xe của tương lai” sau hơn một thế kỷ vắng bóng.
Nguồn: National Geographic
